الكِتَابُ الرَّابع: الهبات واللقطة

3122 - (خ) عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه، عَنِ النَّبِيِّ صلّى الله عليه وسلّم قَالَ: (لَوْ دعِيتُ إِلَى ذِرَاعٍ، أَوْ كُرَاعٍ [1] ، لأَجَبْتُ، وَلَوْ أُهْدِيَ إِلَيَّ ذِرَاعٌ أَوْ كُرَاعٌ لَقَبِلْتُ) .

از ابوهريره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمودند: «لَوْ دُعِيتُ إِلى كُراعٍ أَوْ ذِرَاعٍ لأَجَبتُ؛ وَلَوْ أُهْدِيَ إِلَيَّ ذِراعٌ أَو كُراعٌ لَقَبِلْتُ»: «اگر مرا به صرفِ پاچه يا ساقِ دستِ (گوسفندی) دعوت کنند، می پذيرم؛ و اگر به من ساقِ دست يا پاچه ی گوسفندی هدیه شود، قبول می کنم».

3126 - (ق) عَنِ النُّعْمَانِ بْنِ بَشِيرٍ: أَنَّ أَبَاهُ أَتَى بِهِ إِلَى رَسُولِ اللهِ صلّى الله عليه وسلّم فَقَالَ: إِنِّي نَحَلْتُ [1] ابْنِي هَذَا غُلاَماً، فَقَالَ: (أَكُلَّ وَلَدِكَ نَحَلْتَ مِثْلَهُ) ؟ قَالَ: لاَ، قَالَ: (فَارْجِعْهُ) .

از نعمان بن بشیر رضی الله عنهما روایت است که می گوید: پدرم بخشی از مالش را به من بخشيد. مادرم عَمْرَه دختر رَوَاحه گفت: تا رسول الله صلى الله عليه وسلم را گواه نگيری، من راضی نخواهم شد. پس پدرم نزد رسول الله صلى الله عليه وسلم رفت تا ايشان را بر صدقه اش به من گواه بگيرد. رسول الله صلى الله عليه وسلم به او فرمود: «أَفَعَلْتَ هَذَا بِوَلَدِكَ كُلِّهِمْ»: «آيا با ساير فرزندانت نيز چنين رفتار کرده ای؟». گفت: خير. فرمود: «اتَّقُوا اللَّهَ وَاعْدِلُوا فِي أَوْلاَدِكُمْ»: «از الله بترسيد و ميان فرزندان تان با عدالت رفتار کنيد». آنگاه پدرم برگشت و بخشش و صدقه ی خود را پس گرفت. و در لفظی آمده که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «فَلا تُشْهِدْنِي إذاً، فَإِنِّي لا أَشْهَدُ عَلَى جَوْرٍ»: «بنابراین مرا گواه نگیر که من بر ظلم گواهی نمی دهم». و در لفظی آمده که می فرماید: «فَأَشْهِدْ عَلَى هَذَا غَيْرِي»: «کسی دیگر را در این مورد گواه بگیر».

3131 - (ق) عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رضي الله عنهما قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ صلّى الله عليه وسلّم: (العَائِدُ فِي هِبَتِهِ، كالْكَلْبِ يَقِيءُ، ثُمَّ يَعُودُ في قَيْئِهِ) .

از عبدالله بن عباس رضی الله عنهما روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «العائِدُ في هِبَتِهِ كالعائِدِ في قَيْئِهِ»: «کسی که بخشش خود را پس می گيرد، مانند کسی است که استفراغ خود را می خورد». و در لفظی آمده است: «فَإِنَّ الَّذِيْ يَعُودُ في صَدَقَتِهِ كَالْكَلْبِ يَقِيءُ ثُمَّ يَعُودُ في قَيْئِهِ»: «کسی که به صدقه و بخششی که کرده باز می گردد، مانند سگی است که استفراغ می کند و به استفراغش باز می گردد (و آن را می خورد)».

3133 - (ق) عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عُمَرَ رضي الله عنهما: أَنَّ عُمَرَ بْنَ الخَطَّابِ حَمَلَ عَلَى فَرَسٍ في سَبِيلِ اللهِ، فَوَجَدَهُ يُبَاعُ، فَأَرَادَ أَنْ يَبْتَاعَهُ، فَسأَلَ رَسُولَ اللهِ صلّى الله عليه وسلّم فَقَالَ: (لاَ تَبْتَعْهُ، وَلاَ تَعُدْ في صَدَقَتِكَ) .

از عمر بن خطاب رضی الله عنه روایت است که می گوید: اسبی را به يکی از مجاهدان راهِ الله بخشيدم؛ ولی او در نگهداری از آن کوتاهی کرد. لذا با اين گمان که آن را به قيمتی ارزان می فروشد، تصميم گرفتم آن را بخرم. پس از رسول الله صلى الله عليه وسلم در این مورد پرسيدم؛ فرمود: «لا تَشْتَرِهِ، وَلا تَعُدْ فِي صَدَقَتِكَ، وإنْ أعْطَاكَهُ بِدِرْهَمٍ؛ فَإنَّ العَائِدَ في هِبَتِهِ كَالعَائِدِ في قَيْئِهِ»: «آن را نَخَر و در پیِ بازپس گيریِ صدقه ات نباش؛ هرچند آن را به يک درهم به تو بدهد؛ زيرا کسی که هدیه ی خود را پس می گيرد، مانند کسی است که استفراغ خود را می خورد».

3134 - (خ) عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عَمْرٍو رضي الله عنهما قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صلّى الله عليه وسلّم: (أَرْبَعُونَ خَصْلَةً، أَعْلاَهُنَّ مَنِيحَةُ الْعَنْزِ، ما مِنْ عامِلٍ يَعْمَلُ بِخَصْلَةٍ مِنْهَا رَجاءَ ثَوَابِهَا، وَتَصْدِيقَ مَوْعُودِهَا؛ إِلاَّ أَدْخَلَهُ اللهُ بِهَا الجَنَّةَ) .

از ابومحمد عبدالله بن عمرو بن عاص رضی الله عنهما روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «أَرْبعُونَ خَصْلةً: أَعلاها منِيحةُ الْعَنْزِ، ما مِنْ عامَلٍ يعملَ بِخَصْلَةٍ مِنْها رجاءَ ثَوَابِهَا وتَصْدِيقَ موْعُودِهَا، إِلاَّ أَدْخلَهُ اللَّهُ بِهَا الْجنَّةَ»: «چهل خصلت نيکو وجود دارد که برترين آنها، به عاريت دادنِ بُزِ شيرده می باشد تا از شيرش استفاده کنند. هرکس به اميد ثواب و با ايمان به پاداشی که وعده داده شده، يکی از اين خصلت های نيک را انجام دهد، الله متعال به پاسِ آن، او را وارد بهشت می گرداند».